इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना (IGNOAPS)
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना (IGNOAPS) ही भारतातील दारिद्र्यरेषेखालील (BPL) राहणाऱ्या वृद्ध नागरिकांसाठी आशेचा किरण आहे. भारत सरकारच्या राष्ट्रीय सामाजिक सहाय्य कार्यक्रम (NSAP) चा एक भाग म्हणून स्थापन करण्यात आलेल्या या योजनेचे उद्दिष्ट त्यांच्या सुवर्ण वर्षात असलेल्यांना आर्थिक सुरक्षा आणि सन्मान प्रदान करणे आहे.
NSAP आणि IGNOAPS ?
NSAP, 15 ऑगस्ट 1995 रोजी सुरू करण्यात आलेली, ग्रामीण आणि शहरी भागातील निराधारांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी डिझाइन केलेली सर्वसमावेशक कल्याणकारी योजना आहे. उदरनिर्वाहाचे नियमित साधन नसलेल्यांना मूलभूत पातळीवरील आर्थिक मदत सुनिश्चित करणे हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. NSAP मध्ये, IGNOAPS विशेषतः 60 आणि त्याहून अधिक वयाच्या वृद्ध नागरिकांच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी तयार केले आहे.
एनएसएपीची उद्दिष्टे
NSAP चे व्यापक उद्दिष्टे बहुआयामी आहेत:
- कमावणाऱ्या व्यक्तीचा मृत्यू, मातृत्व किंवा वृद्धापकाळ झाल्यास गरीब कुटुंबांना सामाजिक सहाय्य लाभ प्रदान करा.
- लाभार्थ्यांना सामाजिक संरक्षणाची किमान राष्ट्रीय मानके सुनिश्चित करा, राज्यांद्वारे प्रदान केलेल्या विद्यमान किंवा भविष्यातील लाभांना पूरक.
- देशभरात कोणत्याही व्यत्ययाशिवाय लाभार्थ्यांना एकसमान सामाजिक संरक्षणाची हमी द्या.
विस्तार आणि व्याप्ती
मूलतः निराधार व्यक्तींवर लक्ष केंद्रित करून सुरू करण्यात आलेले, IGNOAPS चा 2007 मध्ये विस्तार करण्यात आला ज्यामुळे बीपीएल श्रेणी अंतर्गत येणाऱ्या सर्व पात्र व्यक्तींचा समावेश करण्यात आला. या विस्तारामुळे योजनेचा आवाका वाढला, ज्यामुळे अधिक वृद्ध नागरिकांना त्यातील तरतुदींचा लाभ घेता येईल.
IGNOAPS चे फायदे
IGNOAPS अंतर्गत, पात्र लाभार्थ्यांना वयाच्या ७९ व्या वर्षापर्यंत मासिक ₹ २०० पेन्शन मिळते, जे त्यानंतर ₹ ५०० पर्यंत वाढते. वृद्ध नागरिकांच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यासाठी, वृद्धावस्थेत त्यांचे कल्याण आणि सन्मान सुनिश्चित करण्यासाठी ही आर्थिक मदत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
पात्रता निकष
IGNOAPS साठी पात्र होण्यासाठी, अर्जदारांनी काही निकष पूर्ण केले पाहिजेत:
- भारताचे नागरिकत्व
- दारिद्र्यरेषेखालील स्थिती
- वय 60 वर्षे किंवा त्याहून अधिक
अर्ज प्रक्रिया
UMANG सारख्या प्लॅटफॉर्मद्वारे ऑनलाइन अर्ज करण्याच्या पर्यायासह IGNOAPS साठी अर्ज करणे सुलभ करण्यात आले आहे. प्रक्रियेमध्ये मूलभूत तपशील सादर करणे, पेन्शन पेमेंट मोडची निवड आणि दस्तऐवज अपलोड यांचा समावेश आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
आवश्यक कागदपत्रांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- भरलेला आणि स्व-साक्षांकित अर्ज
- अधिवास प्रमाणपत्र
- निवासी पुरावा (जसे की मतदार कार्ड, वीज बिल किंवा आधार कार्ड)
- वयाचा पुरावा (जन्म प्रमाणपत्र किंवा इतर स्वीकार्य कागदपत्रे)
- Aadhar Number
- बँक पासबुक
- शिधापत्रिका
- इतर स्त्रोतांकडून पेन्शन न मिळाल्याचे प्रमाणित करणारे शपथपत्र